Принципите на владеење на волјата на тивко мнозинство наспроти (не)моќта на гласното малцинство во државата

Концептот на владеење на „волјата на тивкото мнозинство“ се однесува на идејата дека мнозинството од населението, кое можеби не е гласно или активно во политичкиот дискурс, има одредени мислења или преференции кои треба да бидат имплементирани во владеењето на официјалните државни институции.

Кога зборуваме за принципите на владеење засновани на волјата на тивкото мнозинство во една држава, се појавуваат неколку клучни идеи и принципи кои се важни да се истакнат за да подобро се разбере контрастот меѓу влијанието на тивкото мнозинство и гласното малцинство во нашиот политички режим на егзистенција:

1. Мајоритаријанизам:

По дефиниција оваа идеја подразбира дека владеењето на институциите на државата и нивните политики кои се имплементираат треба да се базираат на принципот дека треба да преовладуваат одлуките на мнозинството вметнати во официјална политичка платформа која добила најголема поддршка на изборите.

Во однос на примената на овој принцип се подразбира дека политиките и законите се креираат врз основа на воочените преференции на мнозинството, дури и ако ова мнозинство не учествува активно во политичкиот дискурс.

Предизвици: Понекогаш мајоритаријанизмот може да создаде околности во кои ќе бидат занемарени правата и гласот на малцинствата или на оние кои се помалку гласни во своите ставови.

Ваква појава може да биде идентификувана во времето на владеењето на Никола Груевски кога гласот на гласното малцинство беше супресиран со организирани контра-појави на одговор на политичките ставови на малцинството. Видовме до што доведе ваквиот режим на управување во Македонија кој се распадна како кула од карти под налетот на т.н. Шарена Револуција, со продолжено дејство на поедини центри на моќ кои се дел од ваквиот наратив и ден денеска.

2. Демократска легитимност:

Дефиницијата на легитимноста на одредена власт (централна- владина, локална, регионална или судско- обвинителска) во процесот на донесување одлуки произлегува од нејзината усогласеност со преференциите на мнозинството поединци обединети зад определена политичка платформа.

Во однос на примената и истакнувањето на легитимноста на политиките на определена политичка групација изборите и референдумите често се гледаат како механизми за артикулирање на волјата на тивкото мнозинство, дури и ако одѕивот на гласачите е низок. На тој начин преку воспоставените законски и нормативни механизми се восприема волјата на мнозинството иако во тој процес не учествува волјата на тивкото мнозинство кое што решило да не излезе да одлучува.

Во такви околности постои ризик од погрешно толкување или претпоставување на волјата на мнозинството граѓани без соодветни механизми за точно мерење на таа волја. Типичен пример за злоупотреба на принципот на Демократска легитимност е референдумот за промена на името од 2018 година, чии што резултати иако неуспешни беа прифатени како волја на мнозинството за да се продолжи со промена на уставот на државата во парламентот, каде дополнително се искривуваа демократските вредности за преку злоупотреба да се наметне политичка реалност која нема демократски легитимитет.

3. Популизам:

Популизмот како појава врши микротаргетирање на волјата на граѓаните на ниво на единка, па многу често во денешно време може да се видат поединци во исто семејство со различни политички артикулации и определби. Популизмот е политички пристап кој се обидува да ги застапува интересите на обичните луѓе, и во најчести случаи оди во конфликт со интересите и волјата на определени олигархиски структури и цврсто структурирани групи и елити.

Лидерите на воспоставената власт раководени од принипите на популизмот тврдат дека го претставуваат тивкото мнозинство во електоратот против ставовите на гласното малцинство или елита на определена општествена група, користејќи го ова како мандат за спроведување на своите политики.

Како основен предизвик т.е закана за популизмот е тоа што може да доведе до прекумерно поедноставување односно неодржлива дисперзија на сложените прашања и може повторно на крај да да ги игнорира малцински интереси на различни групи на граѓани.

4. Репрезентативност:

Овој принцип подразбира дека избраните функционери треба да ги застапуваат интересите на нивните избирачи, вклучително и оние на тивкото мнозинство.

Се додека излезеноста на изборите/референдумот е над 50% од вкупниот број на регистрирани гласачи се дотогаш имаме состојба на прифатлива репрезентативност на волјата на мнозинството на граѓаните во институциите на државата. Кога искажаната политичка волја на изори падне под тие 50% веќе настанува проблем со репрезентативноста на волјата на граѓаните. Во оваа ситуација очигледен е конфликтот на тивкото мнозинство со гласот на гласното малцинство и веќе се наѕираат контурите на длабоката дисперзирана поделеност во едно општество до таа мера што се заканува да се претвори во поширок конфликт.

Во таква ситуација од избраните претставници се очекува да ги проценат преференциите на тивкото мнозинство и да дејствуваат во нивен интерес, дури и ако тоа се разликува од гласот на гласното малцинство.

Како предизвик на ваквата состојба се наметнува поттешкотија во точното дефинирање на волјата на тивкото мнозинство, особено во нехомогени општества по различна основа (етничка, културна, верска, социјална, итн). Во Македонски услови репрезентативноста е доведена до ниво на вилгарност што оди на штета на самобитноста и одржливоста на самта држава како политички ентитет.

5. Социјална стабилност:

Овој принцип по дефиниција гоо инкорпорира во себе верувањето дека почитувањето на волјата на тивкото мнозинство води до поголема социјална стабилност и кохезија и по правило се смета дека политиките што ја одразуваат волјата на мнозинството ги намалуваат социјалните тензии и конфликти.

Во таква една ситуација игнорирањето на гласовите на малцинствата може да доведе до отуѓување, немир и чувство на неправда.

6. Етички и морални рамки:

Принципот на етичка и морална одговорност е неопходен за балансирање на волјата на мнозинството со заштитата на малцинските права и индивидуалните слободи на различните малцински групи во општеството.

Принципите на Етичкото и Морално управување бараат да се осигура дека волјата на тивкото мнозинство не ги гази правата на другите групи или поединци во рамки на општествениот хабитус.

И токму пронаоѓањето на тој баланс на рамнотежа помеѓу владеењето на мнозинството и заштитата на малцинските интереси и права е постојан предизвик во демократското владеење насекаде низ светот па и во Македонија.

7. Воспоставување на институционални механизми за балансирање на правата на тивкото мнозинство и гласното малцинство:

Ваквата општествена активност подразбира воспоставување на правно нормативна структура за овозможување на непречено одвивање на процесите преку кои се утврдува и спроведува волјата на тивкото мнозинство врз основа на морални и етички норми преку конкретни мерки, проекти и активности.

Покрај формалните правни рамки за регулирање на односите на волјата на мнозинството во интерес и запазување на правата и обврските на малцинството во граѓански развиени опшштества се воспоставуваат дополнителни инструменти за истражување, анализа и проектирање на јавните политики во еден таков општествен резерват. Така анкетите на јавното мислење, референдумите и претставничката демократија се примери на механизми што се користат за мерење на преференциите на тивкото мнозинство во согласност со интересите на определени таргет групи.

Ваквите механизми можеби не секогаш прецизно ја доловуваат вистинската волја на мнозинството, особено ако истите се злоупотребуваат од пропагандно наменски центри на моќ.

Накратко, иако волјата на тивкото мнозинство е важен концепт во демократското владеење, таа мора да биде избалансирана со заштитата на малцинските права, етичките размислувања и потребата за точна и правична застапеност. Принципите што го водат овој концепт се сложени и често бараат внимателно разгледување за да се осигура дека управувањето останува праведно, инклузивно и ефективно.

Креирано од: