-НА ГРАМОС-
I
Проштавај, роден кат,
Егеју, колевко моја!
Јас ранет последен пат
на мртов Грамос стојам.
Овде ја закопав денес,
под твојот пепел врел,
верата која ме крена
на подвиг суров, смел.
Ме гушат облаци црни,
свирепа болка ме стега
и тешки спомени врнат…
* * *
„ . В богато Воденско поле
ронела
пченица злато.
Но сепак –
никога пролет
не дошла
в селските катој.
Мајка ми кршела прсти,
лулела
детенце мало,
со солзи
полнела грсти
крај старо
дрвено рало.
Тако ми
в младини
чмаел,
сонувал
вишнова зора,
вековни –
надежди ткаел
в ноќните
таговни ора.
В ората
играел лудо
сите се
чуделе в село,
но штом се
на утро будел
стемнувал
високо чело.
На нива
тргнувал рано,
над секој
замирал садник,
а дома
плачеле саноќ
стиснати
дечиња гладни.
В дожлива утрина,
тихо
заминал
некаде долу.
В градот го
пречекал вихор,
вихор го
потфатил
в Солун.
Тој млад бил,
имал сили,
в животот чекорел
здраво,
ги љубел
своите мили,
своето село –
Јавор.
Тој раснал –
в негови скутој
корав бил,
здрав
и волен,
но бргу
закашлал луто
и легнал
в постела
болен.
В собата стаиало сиво.
В градот му
загорчел лебот,
тој псуел
гурбетски живот
колнел
туѓинско небо…
* * *
Пројури времето – срна,
сал тешка остави трага.
В тага те завија црна
Родино моја драга!
* * *
Проштавај, роден кат,
немирно детство збогум!
В срце те чуствувам пак
трепетно, живо многу!
Ме гушат облаци црна,
свирепа болка ме стега
нови спомени врнат:
јас уште, уште гледам,
безумно в планина бегат,
со ситни, скршени крилца,
ранети дечиња – пилци.
В нивните сковани усти
проклетство уште слушам…
О, се е така мртво
се е така пусто
како во мојата душа!
II
Проштавај, роден кат,
проштавај, мајко моја!
Јас денес последен пат
на наши пепелишта стојам.
Ти чекаш некаде тамо
кај Вардар слободен шуми,
и чудни приказни носи
на Кукуш, Кавала, Струма…
Чекаш во краишта сини –
кај песни тракторни грмат,
кај в цела земја, чинам,
сончева плиснала срма.
Чекаш во некое село,
в куќуче задружно, бело,
кај жита златести класат,
и мирно, прснати в гора,
стадата задруж ни пасат.
Чекаш. И секоја вечер,
стивне ли селото в почин
и мрак го надваса темен,
ти тажни упиваш очи
в далечни планини неми,
и трпеш в мисли – јата,
во желби да се вратам!
Мајко!
3абрави свидно чедо,
забрави свиден спомен…
Селата спалени лежат,
спалени чадат домој!
III
Во барут,
дим
и крв
в грохотна канонада
Елада
стана плен,
падна,
мајко.
Елада.
Ревна Белиот Егеј
под црвен облак криен.
Та, зошто девет лета
со крв ја поевме ние
нашава земја светна,
и безброј нејни чеда,
без гроб
и трага,
мајко,
во ова мртво утро
со мртви очи гледат?!
Елада!
Елада!
3ошто девет рани
на градиве носам,
зошто девет лета
јас в борбата страдам?
IV
Денес,
мајко моја,
пред зорница јасна,
в предавничка рака
слободата згасна.
А мислевме
ние –
ќе изгреат зори,
мечтаени долго
од наши
и Грци,
збратимени сите –
од море
до море,
народите в љубов
ќе согреат срце…
Слободата –
пламен,
ни гореше в очи,
но најдовме само
ископани јами.
Памети го,
мајко,
овој крвав злочин:
се отрова змијска,
без милост,
ко зверој,
ја убија наш`та –
в иднината –
вера!
Јас в окопи гниев
со мојата чета,
в декемвриски студој,
по дождој,
по жеги,
и помина така
уште едно лето –
не стапивие в борба,
не минавме меѓи!
Се бунеа борци…
Притаена злоба
им светкаше
в поглед
ко в темница –
кремен:
„Та, додека уште
ке лежиме
в гробој !
Штом отиде Маркос
и борби ке нема…”
Но загрме тогаш
ураганен оган
в крв нокта
се изви, –
ни попрска лице.
На Вич
ниту птица
не прелета жива,
а тамо –
на Грамос,
во борбата дива
ни падна
од раме
последното знаме.
А борците,
мајко,
ранети
и слаби,
што мислеа
кај вас
да преминат кришум,
предавничка рака
ги задржа,
зграби –
се најдоа сите
пред нејниот нишан.
Ко секој да беше
и подел
и поган –
ги стрелаа,
мајко,
со рафален
оган!
V
Мајко!
Во барут,
дим
и крв,
и грохотна канонада, Елада
стана плен,
продадена –
Елада!
Од сите мртви,
живи
и мене,
за сите
времиња
за сите векој –
проклетство
нека
падне, мајког
на тие –
што ја убија
денес
нашата младост
нашето детство!
За Маркос,
за сите наши несони ноќи,
за се што љубевме силно
и жарко,
за нашите маки,
за незнаен покој,
за пушката што ја во десница
држам,
за болката што ми нагризува
гради,
за се!
за се! –
проклетството вечно
нека го спржи,
убиецот.
мајко,
Захаријадес!
VI
Проштавај, роден кат,
Егеју, колевко моја!
Јас ранет последен пат
на мртов Грамос стојам.
Пусти се боречки стреи,
чамее нивниот праг,
там жетва крвава жнее
и бесно ликува враг.
Не, знам…
ке дојде време
за нова
барикада,
ке стапи
нова смена
за одмазда
во бој!
Во бура
зрив
и пламен,
во нова
канонада,
ке никне
и ке бликне
прероден
крајот мој.
Да, знам…
се ближи време
за нова
барикада.
Елада
пак ќе биде
слободна,
лична,
млада…
А мој роден крај,
ќе цвета
в ширни поли,
ќе листат
пролет – мај
Кавала,
Кукуш,
Струма.
Егејот син
и волен
ќе шепне чудни думи,
и в сончев залез мирен,
ќе праќа поздрав ширен
на Вардар,
Шар
и Пирин…
Јас за тие деној
за тие зори,
Родино моја,
Родино страдна
луто се борев
и в бојот паднав!
Ацо ШОПОВ
(20 декември 1923 – Скопје, 20 април 1982)
„Тој, Ацо Шопов, како и во 1941, не можеше да остане рамнодушен кон драмата која се одвиваше пред неговите очи”, вели во едно сведоштво Анте Поповски, за поемата „На Грамос”, инспирирана од граѓанската војна во Грција [1946-1949]. „Како избраник и вистински трибун на својот народ, тој, на својата исусовска младост но и со исусовска чест, ја испеа поемата ‘На Грамос’, во една понервозна поетска ритмичка фраза, во која со избран збор ги окова тие драматични слики на македонската национална катастрофа од средината на XX век. Точно затоа пред таа „книшка” не можеа да останат рамнодушни вистинските автори на македонската поезија, врз кои подоцна таа изврши силно влијание.”
„Збирката На Грамос ја засилува врската со едно поинакво актуелизирање на реалноста од аспект на социјално-националните и патриотски побуди”, пишува Катица Ќулавкова: „референцијалноста на песните се ситуира до степен на недвосмисленост (денотативност, еднозначност, поимност), во контекст на новите историски настани: граѓанската војна во Грција, славо-македонскиот егзодус, егејската трагедија. Реалистичното е проектирано низ огледалото на еден национален и социјален идеализам, превосходно во духот на колективните, владеачки идеолошки програми. При тоа, предметот на прикажување е посочлив и препознатлив било да припаѓа на конкретната или на идеализираната стварност. На едната страна го имаме дадениот историски миг и неговиот хронотоп, а на друга, дадената политичка платформа.”
Дел од рецензиите за “На Грамос” се превземени од https://www.acosopov.com/
СЛИЧНИ ОБЈАВИ
Сонував дека сум цар. Се разбудив и се уште бев цар- на денешен ден замина последниот Македонски цар
На денешен ден во центарот на Штип револуционери на ВМРО го убиваат генералот Михајло Ковачевиќ
На денешен ден пред 1010 години починал Македонскиот Цар Самуил