Кина денес е економски, политички, воен и технолошки џин кој што и ги фрли ракавиците на САД во борбата за превласт и контрола на светот. Но САД не сакаат да се откажат од превласта во светот, и се решени да го сопрат растот и развојот на Кина. САД се решени да и се спротистават на Кина насекаде низ светот, по примерот на Студената војна против СССР. За таа цел САД под своето знаме создава неколку сојузи за да и парира на Кина. Но дали можат да го сторат тоа?
Надворешната политика на Соединетите држави сега се развива под влијание на три нови приорите кои што се формираа во последните 20 години. Тие се, враќање на конфронтацијата помеѓу големите сили; зголемување на воената сила и конкурентност во меѓународното опкружување (што опадна во 1990 -тите години по колапсот на СССР и на биполарниот систем); променетата цел на САД во однос на западноевропските, постсоветските и блискоисточните простори и зголемената важност на Индо-пацифичкиот регион (ИТР) во американскиот систем на надворешна политика, воено-стратешки и економски приоритети.
Во поголемиот дел од 20 век, главните напори на американската надворешна и воена стратегија беа насочени кон прераспределбата на Европа – по Втората светска војна, нејзиниот западен дел, и по падот на Берлинскиот Зид и распадот на СССР, источниот дел. За достигнување на таа цел, во Вашингтон беше формулирана идејата за создавање на „трансатлантска заедница“ и беше создаден НАТО кој што ја зацементира оваа идеја. На крајот на 20 и почетокот на 21 век, Вашингтон започна да го преформатира Блискиот Исток на сличен начин. Терористичките напади од 11 септември 2001 година служеа како формален катализатор за унапредување на идејата за „Голем Блиски Исток“ од Мароко до Авганистан, идеја која што во 2021 година доживеа целосен пораз и фијаско.
Брзиот раст на Кина, со истовремено слабеење на меѓународната позиција на САД и продлабочување на нејзините внатрешни кризи, ги натера американските елити превентивно да се спротивстават на заканата од Кина, главна за Америка во новиот век. Како и досега, процесот на „обновување“ на Јужна и Источна Азија се формира во рамките на новата голема идеја -изградба на Индо -пацифичкиот регион (ИТР) предводен од Америка -„Индо -Пацифик“ – и е придружено со изградба на институции кои треба да отелотворат таква идеја и поддршка – QUAD, а сега и AUKUS, кои се директно насочени против Кина и нејзините интереси. За многумина QUAD (сојуз помеѓу САД, Јапонија, Австралија и Индија) е обид на САД за создавање на азиско НАТО, додека пак AUKUS е стратешки воен сојуз помеѓу најблиските сојузници, САД, Велика Британија и Австралија. САД ги создаваат тие сојузи бидејќи не можат истовремено да водат конфронација на повеќе фронтови, и американските сили се развлечени низ целиот свет, за разлика од кинеските сили. САД во моментот се во стратешка конфронтација со Русија и со Кина, како и регионална конфронтација со Иран, Северна Кореја, Венецуела, Куба и ред други држави. Поради тоа САД не можат да го насочат целото свое внимание, политичките, економските и воените сили на конфронтацијата со Кина.
САД не ги зедоа во обзир интересите на ЕУ, Канада и Нов Зеланд при создавањето на AUKUS поради што во односите САД – ЕУ настапи момент на криза и разочарување. Европа и Блискиот Исток не се веќе приоритети и актуелни за американската надворешна и воена политика, приоритет е сега Индо-Пацификот. Европа, а пред се ЕУ и НАТО, и се потребни на САД за претстојната конфронтација со Кина. НАТО ќе мора постојано да распореди воени бродови и сили во Индо – Пацификот. Стратешката цел на САД е заедно со НАТО, AUKUS и QUAD да создаде поморска блокада на Кина, и да го ограничи пристапот на Кина до поморские трговски артерии и маршути преку кои што Кина добива ресурси.
Американците традиционално се потпираат на материјалната супериорност на сојузите што ги водат над нивните противници, и QUAD добро се вклопува во оваа шема. Вкупниот нумерички потенцијал на четирите членови на QUAD е 1,85 милијарди луѓе, а комбинираниот БДП е 30,8 трилиони долари, во споредба со 1,4 милијарди луѓе и 14,3 трилиони долари во Кина – сето ова му дава доверба на Вашингтон дека овој формат е најперспективен за борба против Пекинг. Советникот за национална безбедност на САД, Саливен, рече за време на изборната кампања за претседателские избори во САД дека QUAD може да биде почеток на „нешто слично на мерките за ограничување на СССР објавени во тоа време од претседателот Труман“. Американците веруваат во одржливоста на QUAD, бидејќи ниту една од земјите на овој сојуз не сакаат хегемонија на Кина во Индо-Пацификот, која ќе расте ако се дозволи трговските и инвестициски иницијативи на Кина кои што се дел од мега проектот „Еден појас – еден пат“ во регионот да се развијат и не бидат ограничени со воени средства на време од страна на QUAD.
За време на Студената војна, клучни земји за САД во борбата против СССР беа Германија на запад, Јапонија на исток и Турција (поради геополитички, а не економски и технолошки карактеристики) на југ. Денес, ЕУ, Индија, Јапонија и Австралија (делумно Јужна Кореја) се критични за САД во соочувањето со Кина. Ако Јапонија и Австралија се долгогодишни и сигурни сојузници, тогаш лојалноста на Индија кон обемот што му треба на Вашингтон допрва треба да биде проверена, а што се однесува до Европската унија, потребни се напори да се претвори кинеската политика и стратегија на eвропејците од „воздржана вмешаност“ во „вклучена конфронтација“ против Кина под американско знаме.
Аналогијата и споредбата помеѓу Кина и СССР станува уште поживописна ако се потсетиме на фразата на првиот генерален секретар на НАТО, Британецот Хестингс Исмеј, за назначувањето и функцијата на НАТО во разбирањето на англо-саксонците: „за да се спречи подемот на СССР (Русиај) во Европа, да се обезбеди американско присуство во Европа и да се задржи Германија долу („ држете ги Русите надвор, Американците внатре, а Германците долу “). Во однос на Кина и на Индо-Пацификот, тогаш стратешката задача на САД и на QUAD е да „спречи подемот и растот на Кина, да обезбеди регионално присуство на САД, (односно да ги држи Кинезите надвор, Американците внатре, Индија и Јапонија долу).
….Продолжува во наредната статија во наредниот вторник за кинеската стратегија против САД.
Пишува: Тодоровски Дарко
Магистер по меѓународни односи и воен аналитичар
Креирано од:
СЛИЧНИ ОБЈАВИ
Постои град во Турција кој се вика “Бетмен”
Карл Јунг – патот преку поучни приказни, како дел од неговата книга „Сеќавања, соништа, рефлексии“
Општина Карбинци ги затвора сите депонии низ општината